„Uczmy miłości do przyrody,
uczmy spostrzegać jej piękno,
cieszyć się nim, podziwiać je,
a jednocześnie przestrzegajmy
dzieci, by tego piękna bezmyślnie
nie zniszczyły”
H. Zdzitowiecka
Kształtowanie świadomości ekologicznej i czynnej postawy opiekuńczej wobec przyrody powinno odbywać się już w najwcześniejszych latach życia dziecka. Drobne, zdawałoby się nic nieznaczące doświadczenia, jakie są udziałem dzieci, postawy, z jakim się stykają, wiadomości, jakie gromadzą, wszystko to, z czym się spotykają, co przeżywają, kształtuje ich stosunek do przyrody. Pod kierunkiem rodziców, nauczycieli i innych starszych osób, a także pod wpływem rówieśników - zainteresowania, wiadomości i postawy dziecka przedszkolnego powinny uwzględniać potrzeby czasu i warunku, w których żyje i które będą jego przyszłością.
Okres przedszkolny jest ważnym etapem życia człowieka, wtedy bowiem zaczynamy przyswajać podstawowe wiadomości o środowisku naturalnym przez bezpośredni kontakt. Dziecko z natury jest bacznym obserwatorem, dociekliwym badaczem, a uczucia w tym wieku przybierają różne formy, zarówno spontanicznych poszukiwań, jak i systematycznej pracy pod kierunkiem nauczyciela. Domeną wieku przedszkolnego jest poznawanie świata wszystkimi zmysłami. Źródłem bogatych doznań zmysłowych połączonych z przeżywaniem pozytywnych emocji jest świat przyrody, który budzi w dziecku zaciekawienie, angażuje je emocjonalnie, wyzwala chęć poznawania. Ten właściwy dla każdego człowieka sposób odbioru świata daje w konsekwencji własny obraz samego siebie
w tym świecie. Celem wprowadzenia elementów edukacji ekologicznej w wychowaniu przedszkolnym jest wyrobienie postawy wrażliwego na degradację środowiska przyrodniczego oraz przyrodę
i umiejącego korzystać z jej zasobów młodego człowieka.
Częste kontakty z przyrodą wpływają na kształtowanie się u dzieci właściwej postawy do wszystkiego co żywe. Dzieci powinny więc mieć okazję obserwować rośliny i zwierzęta, troskliwie się nimi opiekować. Wówczas wytworzy się u nich uczuciowy stosunek do przyrody. Każdy człowiek,
a szczególnie dziecko w wieku przedszkolnym, potrzebuje dla prawidłowego rozwoju m.in. kontaktu
z przyrodą. Potrzebę tę zaspokoić może w całej pełni edukacja ekologiczna.
Ekologia w przedszkolu nie jest czymś nowym. Poznawanie przyrody zawsze było obecne w planach
i w pracy pedagogicznej przedszkoli, choć teraz bardziej niż do tej pory położono nacisk na kształtowanie świadomości ekologicznej u dzieci przedszkolnych.
Wszyscy ci, którzy mają kontakt z dziećmi i młodzieżą, powinni zdać sobie sprawę z tego, że są odpowiedzialni za kształtowanie właściwych postaw wobec przyrody. W konsekwencji zaś ponoszą odpowiedzialność za nasze środowisko w przyszłości. Szczególnie uważni powinni być rodzice
i nauczyciele wychowania przedszkolnego. To oni pierwsi budzą szacunek i miłość do różnorodnych form życia oraz kształcą właściwe, aktywne postawy wobec przyrody i jej ochrony.
Jeżeli w odpowiedni sposób i poprzez ciekawe formy będziemy wprowadzać dzieci w bogaty świat przyrody, uzyskamy w przyszłości korzystne efekty. Edukacja ekologiczna powinna pomóc dziecku
w ukształtowaniu świadomego, przyjaznego odnoszenia się do natury i wszelkich form życia. Jednym
z obszarów społecznej działalności dziecka jest wprowadzanie w świat wartości. Obejmuje ono między innymi kształtowanie stosunku do przyrody, środowiska naturalnego. Jest odbiciem przeżyć dziecięcych związanych z konkretnymi sytuacjami. Kontakt z przyrodą budzi u dzieci uczucia opiekuńcze względem jej twórców, zamiłowanie do pielęgnowania roślin i zwierząt, stwarza możliwości pracy zespołowej dzieci. Jest uważamy przez nauczycieli i opiekunów za jeden z najskuteczniejszych czynników wychowawczych. Kontakt ten stanowi bowiem przebogate źródło wrażeń, przeżyć i doznań.
Należy więc ukazywać dziecku piękno otaczającego świata, kształtować właściwy stosunek emocjonalny do przyrody, szacunek do wszystkiego, co żyje, poczucie odpowiedzialności za swoje zachowanie wobec przyrody oraz wrażliwości na jej piękno. Należy uświadamiać dzieciom fakt, że jesteśmy częścią świata przyrodniczego i niszcząc przyrodę – niszczymy siebie. Wpajajmy im przekonanie, że to człowiek jest odpowiedzialny za utrzymanie pięknych krajobrazów, lasów, czystych wód i zieleni. Kształtujmy więc wśród dzieci właściwe postawy proekologiczne.
Opracowała:
Jolanta Gelata