Pierwsze lata spędzone w przedszkolu to dla dziecka okres bujnego życia uczuciowego i umysłowego. Przedłużeniem naturalnej aktywności stają się takie formy działania jak: zabawa ruchowa, taniec, ekspresja słowna, muzyczna i ekspresja plastyczna. Pozwalają one dziecku uzewnętrznić swoją osobowość, pomagają coraz lepiej porozumieć się z otoczeniem, ułatwiają mu adaptację w środowisku.
Różne środki wyrazu odkrywane i wykorzystywane w działaniach przedszkolnych czy poza przedszkolnych rozwijają jego wyobraźnię. Wyzwalają energię i mobilizują do szukania nowych, nieoczekiwanych efektów.
W tym okresie życia dziecka konieczne jest znalezienie takich rozwiązań organizacyjnych i metod w procesie kształcenia, wychowania, które umożliwiają samodzielne doświadczenie, wypowiedź oraz rozwijają postawy twórcze przedszkolaków.
Wszystkie te cenne dyspozycje, posiadające ogólne wartości, przydatne są w różnych dziedzinach aktywności człowieka. Mamy bowiem przygotować dzieci do życia w świecie szybko następujących przemian, do szukania własnej drogi w różnych warunkach, do elastycznego dokonania wyboru w ogromnej masie informacji i możliwości.
Ważna jest umiejętność przystosowania się, a bardziej jeszcze zdolność twórczego przekształcania zastanych sytuacji. Nasi wychowankowie mają przecież w przyszłości kreować nową rzeczywistość.
W rozwiązywaniu konkretnych problemów plastycznych, którym towarzyszą emocje, w trudach ich realizacji dziecko uświadamia sobie swoje możliwości, wzbogaca własną osobowość, umacnia wewnętrzną niezależność, nawiązuje kontakty, porozumiewa się z innymi.
Bogaty warsztat plastyki pozwala dziecku wybierać środki, za pomocą których przekaże swoje doświadczenia zmysłowe, przeżycia i fantazje.
Zajęcia z plastyki mają jednocześnie kształtować i wychowywać, wzbogacać procesy widzenia, przeżywania, wartościowania i rozumienia świata, ludzi i siebie samych oraz rozwijać konsekwentnie twórcze sposoby działania. To właśnie plastyka w wychowaniu dzieci, jak pisze Wiktor Lowenfeld - odgrywa ogromną, żywotną rolę. Proces rysowania, malowania czy konstruowania jest skomplikowanym aktem, w którym dziecko łącząc różne elementy swego doświadczenia stwarza nową, sensowną całość.
W procesie dobierania, użycia w określony sposób i przekształcania tych elementów powstaje nie tylko obrazek, czy rzeźba - dziecko ujawnia jak myśli, czuje i widzi. Plastyka jest dla niego twórczą dynamiczną aktywnością.1
Ogromną rolę w rozwijaniu twórczości plastycznej odgrywa najbliższe otoczenie, dom, rodzina, przedszkole, szkoła oraz stały kontakt z otaczającą przyrodą i oczywiście jak najczęstsze słuchanie jak i przeżywanie treści bajek, baśni i opowiadań.
Dobre rezultaty w twórczości plastycznej można osiągnąć gdy wypływają one z wewnętrznej potrzeby dziecka, przeżyć emocjonalnych, wyobrażeń i własnych spostrzeżeń. Dziecko spontanicznie dokonuje wyboru treści plastycznej gdy jest w twórczej ekspresji.
Wychowanie plastyczne w dzisiejszym świecie jest bardzo ważne, kształtuje i rozwija wrażliwość dziecka na piękno kształtów i kolorów otaczającej rzeczywistości, którą mogą poznać za pomocą własnych zmysłów takich jak wzrok czy dotyk, oraz kształtuje smak artystyczny przez poznanie różnych dzieł sztuki plastycznej. Jednocześnie wychowanie plastyczne ożywia i rozwija umiejętność swojego własnego stosunku do otaczającej go rzeczywistości.
Wychowanie plastyczne pozwala dziecku aktywnie obcować ze sztuką plastyczną i umożliwia rozwijanie jego własnej ekspresji zgodnie z potrzebami oraz zainteresowaniami. Plastyka ma także duże znaczenie dla zdrowia psychicznego i rozwoju sprawności ruchowych dzieci, zaspakaja ich potrzebę przeżycia, działania i manipulowania przedmiotami.
Najważniejsze jest to, aby bodźce dostosowane były do poziomu ewolucji plastycznej dziecka, by zachęcać do pomysłów spontanicznych i samodzielnych.2
Prowadzenie zajęć plastycznych wśród dzieci wymaga ogromnego zaangażowania oraz znajomości zarówno stadiów rozwoju dziecka, jak wiedzy o możliwościach tego rozwoju. Wiedza ta jest niezbędna do określania, w jakim zakresie dziecko potrafi zrozumieć i wykorzystać przeżycie artystyczne.
W miarę rozwoju dzieci, zmienia się ich sztuka. W swoich wytworach przedstawiają świat w sposób dość charakterystyczny dla poszczególnych stadiów rozwoju, które traktowane są, jako kroki w rozwoju plastyki oraz sztuki dziecięcej.
Opracowała: Aneta Duran
1. Lidia Skrzypiec Rola plastyki w rozwijaniu wrażliwości estetycznej dzieci i młodzieży - Życie szkoły 1987/12 2 V Lowenfeld, W. Lambert Brittain Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. Warszawa 1977, PWN.
2. Anna Trojanowska Dziecko i plastyka, WSiP Warszawa 1983, s.11.