---

Z chwilą przekroczenie progu przedszkola przez 3- letnie dziecko rozpoczyna się nowy etap u jego życiu.
Od tego momentu rozpoczyna ono życie w dwóch środowiskach: rodzinnym oraz instytucjonalnym. W wielu przypadkach środowiska te wzajemnie się wykluczają. Gdyż z jednej strony mamy do czynienia z szeregiem właściwości rozwojowych nie sprzyjających rozpoczynaniu edukacji przedszkolnej, a z drugiej strony pojawiają się tendencje, które przemawiają za poszerzeniem środowiska wychowawczego. Do niesprzyjających przystosowaniu możemy zaliczyć:

• wysoką reaktywność na wiele bodźców,
• niski poziom autoidentyfikacji.
• niski poziom kompetencji językowej,
• nieznajomość środowiska materialnego, w którym dziecko ma samodzielnie przebywać przez wiele godzin.
• dominacja sfery emocjonalnej i wynikające z tego konsekwencje w zaspokajaniu potrzeb dziecka,
• obecność nie sprzyjających tendencji w rozwoju osobowości dziecka do rozwijania jego poczucia przynależności do grupy społecznej.

Natomiast za poszerzeniem czyli rozpoczynaniem edukacji przedszkolnej przemawia:

• nieustanny rozwój potrzeb poznawczych,
• wzrost autonomii dziecka wobec matki i rosnąca niezależność w zaspakajaniu potrzeb fizjologicznych,
• poszukiwanie uwagi u innych przeważnie u swoich rówieśników.

Rozpoczęcie przez dziecko uczęszczania do przedszkola jest momentem przełomowym w jego życiu społecznym. Niejednokrotnie dla wielu z nich oznacza ono pierwszy kontakt z dużą grupą, który wywiera znaczący wpływ na dalszy rozwój i późniejsze funkcjonowanie w różnych środowiskach, w myśl poglądów o utrwalaniu się i roli doświadczeń wyniesionych z wczesnego dzieciństwa. Fakt ten wiąże się ze zmianą dotychczasowego trybu życia i zaspakajania potrzeb, do czego dołączają się nowe dla dziecka zadania związane z funkcjonowaniem w grupie przedszkolnej. Niesie to za sobą zwiększenie napięcia emocjonalnego. Dziecko które rozpoczęło uczęszczanie do przedszkola, wnosi pewien repertuar zachowań, przyzwyczajeń, doświadczeń społecznych. Z jednej strony mogą one sprzyjać adaptacji w nowych warunkach, ale mogą również utrudniać ten proces. Zarówno dziecko jak i przedszkole mają względem siebie pewne oczekiwania i nastawienie. Które w pierwszym okresie adaptacji podlegają weryfikacji. W tym okresie dziecko adaptuje się do nowej roli, do roli przedszkolaka. W tym okresie możemy wyróżnić trzy najważniejsze dla niego aspekty działań przedszkolaka:

• pierwszy okres związany jest z jakością i trybem zaspakajania swoich indywidualnych potrzeb w warunkach zbiorowego wychowania,
• drugi to warunki nawiązywania przez dziecko kontaktów z innymi ludźmi i otoczeniem materialnym,
• trzeci to sytuacje uczenia się przez dziecko roli członka społeczności przedszkolnej.

W środowisku przedszkolnym najważniejszą dla dziecka osobą jest nauczycielka, która pierwsza nawiązuje z nim kontakt, zapewnia poczucie bezpieczeństwa.
Dziecko 3-letnie przez pierwsze dni pobytu w przedszkolu jest zdezorientowane. Nie wie z kim ma nawiązać bliższy kontakt emocjonalny i kto będzie zaspakajał jego potrzeby. Sytuację tę potęguje fakt, że jednego dnia przyjmuje się większość dzieci do grupy i od razu pozostają w niej same, bez rodziców. Nauczyciel nie jest w stanie nawiązać dłuższych kontaktów z każdym dzieckiem, ponieważ najwięcej zajmują je te, które rozpaczają po rozstaniu z rodzicami. Napięcie emocjonalne spowodowane utratą bezpieczeństwa w dużym stopniu dezorganizuje czynności poznawcze, obniża sprawność motoryczną i nie sprzyja badaniu odruchów orientacyjnych i badawczych. Wpływa to niekorzystnie na procesy przystosowawcze do nowego środowiska. Dziecko tak jak i dorosły odczuwa lęk przed nowym i nieznanym, z tą różnicą że człowiek dorosły dysponuje wykształconym aparatem poznawczym, umiejętnościami i doświadczeniem życiowym, zrównoważonymi procesami nerwowymi. Natomiast poziom rozwoju dziecka z jego ogromną wrażliwością na różnorodne bodźce i brak wykształconej strategii działania nie ułatwia mu opanowania sytuacji. Dziecko przystosowuje się i uczy nowych zachowań w sytuacjach emocjonalnie i poznawczych dla siebie trudnych, zwykle w krótkich kontaktach z osobami dorosłymi przy jednorazowym znoszeniu wielu ograniczeń. Drugi aspekt tego zagadnienia wiąże się z zaspakajaniem potrzeb dnia codziennego czyli odżywianiem, odpoczynkiem poobiednim, załatwianiem potrzeb fizjologicznych itp. W związku z tym bardzo ważny jest zakres i poziom posiadanych umiejętności samoobsługowych dzieci, który ma wpływ na ich poczucie bezpieczeństwa i niezależności w nowym otoczeniu.
Przedszkole oczekuje od dziecka 3-letniego opanowanych następujących czynności samoobsługowych:

• samodzielnego jedzenia łyżką,
• mycia rąk,
• czynności higienicznych przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych,
• zdejmowania i ubierania podstawowych części garderoby,
• rozpoznawania swoich rzeczy spośród innych,
• wycierania nosa,
• znajomości swojego imienia i nazwiska.

Przeciętny rozwój w pełni umożliwia dziecku opanowanie tych czynności. Nabywa ono tych sprawności pod wpływem treningu w rodzinie.

opracowała: Małgorzata Jarczyk