Jestem nauczycielką wychowania przedszkolnego już wiele lat i doskonale zdaję sobie
sprawę jak ważną rolę w wychowaniu i nauczaniu dzieci zajmują zabawki. Odgrywają one
ważną rolę w życiu dzieci, od nich bowiem, w głównej mierze zależy wszechstronny rozwój
psychofizyczny dzieci. Odpowiedni dobór zabawek jest najważniejszy, zwłaszcza we
wczesnym dzieciństwie. W tym okresie w działaniach dzieci dominuje zabawa.
Jej rola dla rozwoju psychicznego małych dzieci jest równorzędna ze znaczeniem, jakie odgrywa nauka
w późniejszych latach życia.
Wychowawcza rola zabawki polega na kształtowaniu pożądanych cech rodzącej się
osobowości dzieci. Na stwarzaniu im warunków do budzenia się i rozwijania pierwszych
zainteresowań i zamiłowań. Służy przygotowaniu do pełnienia ważnych ról społecznych,
a zwłaszcza uczestniczenia w życiu rodzinnym. Zadaniem zabawki jest zapewnienie
atrakcyjnej zabawy, różnorodnej pod względem tematycznym i czynnościowym, zarówno
dzieciom rozwijającym się prawidłowo, jak i dzieciom wymagającym specjalnej troski.
Powinna służyć wszystkim dzieciom jako rozrywka, narzędzie stymulacji i integracji ze
światem dorosłych.
Aby zabawka spełniła pokładane w niej oczekiwania, musi swoim wyglądem zwrócić
uwagę dzieci, inspirować, zaciekawiać, bawić oraz uczyć.
Biorąc pod uwagę te wszystkie kwestie, pomyślałam o wykonaniu własnej, autorskiej
zabawki. Zaprojektowałam i sama uszyłam zabawkę dydaktyczną miękką, której dzieci
nadały imię „Chowanka”.
Chowanka to dziesięć kolorowych worków uszytych z różnych materiałów,
w kolorach podstawowych i pochodnych. Worki są w trzech wielkościach. Dziewięć z nich
składa się z dwóch warstw, przy czym część wewnętrzna jest o 1/3 krótsza od zewnętrznej.
Obie części są zszyte u góry, przez co tworzy się zamknięta przestrzeń w środku worka, która
jest różnorodnie wypełniona (grochem, piaskiem, ryżem, zakrętkami z butelek po soku,
wiórkami drewnianymi, woreczkami foliowymi, ścinkami papieru, styropianem i watą). Sześć
woreczków jest mniejszych w kolorach podstawowych a trzy są większe i mają kolory
pochodne. Do części otwartych, kieszeni, można wkładać ciekawe przedmioty, pomoce
dydaktyczne, materiały plastyczne, w zależności od tematyki realizowanych zajęć
i pomysłowości dzieci.
Schowek na wszystkie opisane dziewięć worków stanowi kolorowy patchwork
o wymiarach 90 cm x 50 cm. Uszyty jest bez wewnętrznej kieszeni. Wzór worka stanowią
pozszywane ze sobą kwadraty w kolorze: żółtym, niebieskim, granatowym, czerwonym,
pomarańczowym, zielonym jasnym i ciemnym. Patchwork ozdobiony jest kolorową
pasmanterią.
Wszystkie worki mają naszyte tuneliki z atłasowej tasiemki w tym samym kolorze
co worek, z otworami z dwóch boków na sznurki. Sznurki są dobrane kontrastowo do
kolorów worków. Na wysokości tunelów z tasiemką każdy worek ma przyszyty nieduży rzep.
Dodatkową część zabawki stanowią okrągłe elementy przedstawiające twarze
dziewczynek i chłopców. Uszyte są z kremowego polaru, a włosy mają z żółtego,
pomarańczowego, brązowego i czarnego polaru. Przedstawiają różną mimikę twarzy: radość,
smutek, zdziwienie i płacz. Oczy to gotowe gadżety wykonane z plastiku z ruchomymi
źrenicami. Natomiast nosy, brwi, usta i łzy są wycięte z kolorowej flizeliny i naklejone na
symboliczne twarze. „Buźki” przymocowane są do worków za pomocą rzepów.
Zabawka brała udział w VI edycji konkursu „Zabawka przyjazna dziecku”, który jest
organizowany cyklicznie, co dwa lata przez Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach.
"Chowanka" jest niezbędnym elementem w mojej pracy z dziećmi. Wykorzystuję ją
zarówno w pracy z cała grupą jak i w czasie zabaw indywidualnych z dzieckiem.
Układając scenariusze zajęć z zastosowaniem „Chowanki”, zaplanowałam ich
realizację w trzech obszarach edukacyjnych, takich jak: aktywność badawcza, plastyczna
i muzyczna. W czasie zabaw dzieci dotykały poszczególnych elementów zabawki dłońmi,
próbowały wyczuć co ukrywa się w jej środku. Miały możliwość zabawką manipulować,
przeliczać jej elementy, porównywać kolorystykę, fakturę materiałów wykorzystanych do jej
wykonania. Dzieci mogły porównywać poszczególne elementy zabawki, segregować je pod
względem wielkości, ciężaru i koloru.
„Chowanka” przyczyniła się do poszerzenia słownictwa dzieci. Miała też wpływ na
przygotowanie do nauki czytania i pisania rozwijając małą motorykę np. podczas
wykonywania instrumentów muzycznych z różnorodnego materiału przyrodniczego, którym
wypełnione były plastikowe butelki.
Stymulowała również zdolności percepcyjne np. przy rozróżnianiu faktur materiałów
i papieru wykorzystanych podczas zajęć. Jednym razem były to różne materiały tekstylne,
innym gładki papier, karbowana tapeta papierowa czy też gaza naklejona na tekturę.
Kontakt z zabawką wzbogacił też wiadomości przyrodnicze dzieci, dotyczące np.
wyglądu motyli, kolorowej majowej łąki, tęczy czy życia w morskich głębinach. Ponieważ
dzieci, jak wiemy, funkcjonują w środowisku przyrodniczym, więc ważne jest to, aby
przygotować je intelektualnie i emocjonalnie do współistnienia z przyrodą.
Zabawka pomogła przybliżyć i poszerzyć wiadomości dzieci na temat niektórych
materiałów i surowców, takich jak: papier, piasek, wata, wiórki drewniane, folia, groch, ryż,
zakrętki metalowe, styropian.
„Chowanka” była wykorzystywana do różnorodnych zabaw przy muzyce. Jej elementy
służyły jako instrumenty, ponieważ każdy z nich przy potrząsaniu wydaje inny dźwięk.
Zajęcia z „Chowanką” często były łączone z zajęciami plastycznymi, podczas których
dzieci miały możliwość ekspresji plastycznej, operowania różnymi kolorami i gatunkami farb,
tuszy, papieru i innych dodatkowych materiałów, takich jak: wata i gaza.
Jak widać zabawka dydaktyczna miękka „Chowanka” była wielorako wykorzystywana,
dzięki czemu zapewniła możliwość wprowadzania różnych tematów w sposób ciekawy
i bliski dzieciom. Pobudzała i aktywizowała różne sfery wrażliwości. Działania te stanowiły
ciągłą inspirację dla dzieci, które tworzyły ciekawe prace plastyczne.
Marzanna Pańszczyk